Vijfde Gevel als landschap – Technische uitdagingen bij ondergronds bouwen om te wonen en werken
Gratis Inspiratie event
Maandag 28 april 2025
Van 17.30 tot 21.30 uur
CommunicatieCampus, Gent
INSPIRATIE EVENT:
- Nowhere to go but down
Jan Keymis I Zaakvoerder & projectarchitect I hippo architecten - Van troglodiet tot ondergrondse constructie
Jan Moens I Oprichter & bezieler I Bureau Bouwtechniek - Normering ondergronds bouwen en belang van goede afspraken
Raf De Preter I Architect I Bureau Bouwtechniek - Dak als landschap
Maarten Van de Voorde I Architect I MMXV Architecture & More - Reflectiemoment
Jan Moens I Oprichter & bezieler I Bureau Bouwtechniek
Het lijkt vanzelfsprekend dat een gebouw zich boven de grond bevindt en dat we bij ondergronds bouwen vaak alleen aan kelders of parkeergarages denken. Waarom kiezen we nog relatief weinig voor ondergrondse constructies om te wonen en werken? Is het de focus op het esthetische aspect van architectuur, ontbreekt het aan kennis over deze atypische bouwwijze of staat de wetgeving ons in de weg? In deze sessie nemen we u mee naar (inter-)nationale projecten waar de architecturale visie heeft geleid tot markante vijfde gevels met minimale impact op de natuurlijke omgeving. We gaan echter verder en lichten ook de technische opbouw toe. Leven we in de nabije toekomst allemaal in een soort 'teletubbie-land'?
Downloads
- Download de presentatie:
Nowhere to go but down - Jan Keymis - 28 april 2025 - Download de presentatie:
Normering ondergronds bouwen en belang van goede afspraken - Raf De Preter - 28 april 2025 - Download de presentatie:
Van troglodiet tot ondergrondse constructie - Jan Moens - 28 april 2025
Nowhere to go but down
Jan Keymis van hippo Architecten nam het publiek mee in zijn passie voor ondergronds bouwen, een vorm van architectuur die zowel ecologisch als esthetisch verrassend veel potentieel biedt. Vanuit zijn persoonlijke inspiratiebron — het visionaire werk van Malcolm Wells — besprak hij de historische context, typologieën en praktische voordelen van bouwen onder of met aarde. Van energie-efficiëntie en geluidsisolatie tot ruimtelijk rendement en ecologische meerwaarde: Jan toonde aan dat ondergronds bouwen méér is dan een niche. Toch onderstreepte hij dat het geen universele oplossing is, maar een optie die sterk afhankelijk is van context, klimaat en ontwerpkwaliteit. De ‘vijfde gevel’ — het dak — wordt hier letterlijk hertekend als een kans voor biodiversiteit, extra gebruiksruimte of landschappelijke integratie. Hij pleitte voor een mentaliteitsverandering binnen het vakgebied, waarin ondergronds bouwen niet langer de uitzondering is, maar een volwaardige keuze binnen de ontwerpopgave.
Ondergronds bouwen is geen vlucht, maar een uitnodiging tot bescheiden, doordachte architectuur - een kans om niet te nemen, maar terug te geven aan de plek. - Jan Keymis, architect hippo architecten
Normering ondergronds bouwen en belang van goede afspraken
Daarop volgde een bevlogen en praktijkgerichte kijk op de complexiteit van ondergronds bouwen met Raf De Preter van Bureau Bouwtechniek. Hij legde uit dat een gebrek aan heldere afspraken en mismatches in verwachtingen vaak leiden tot problemen bij ondergrondse constructies. De variatie in gebruik (van parkeergarages tot technische ruimtes) vraagt om verschillende niveaus van waterdichtheid, waarvoor Europese normering – met vier klassen – een bruikbaar kader biedt. Raf belichtte ook de beperkingen van courante bouwoplossingen en pleitte voor realistische keuzes in functie van het eindgebruik en duidelijke communicatie tussen alle betrokken partners. Bijzondere aandacht ging naar de kritieke aansluitingen tussen wand en dak, het belang van een correcte dakopbouw en bescherming tegen lekdetectieproblemen. Raf maakte een overtuigend pleidooi voor vroegtijdige en gestructureerde samenwerking binnen het bouwteam.
Het allerbelangrijkste is dat alle partners elkaar verstaan - niet alleen technisch, maar ook in hun verwachtingen over het eindresultaat. - Raf De Preter, architect Bureau Bouwtechniek
Van troglodiet tot ondergrondse constructie
Het publiek werd vervolgens meegenomen op een persoonlijke en geëngageerde reis door de geschiedenis en toekomst van ondergronds bouwen met Jan Moens van Bureau Bouwtechniek. Vanuit zijn fascinatie voor troglodieten - de eerste grotbewoners - pleitte hij voor het herwaarderen van bouwen onder de grond als duurzaam, energie-efficiënt én biodivers alternatief. Ondergrondse constructies bieden volgens Jan kansen voor slim ruimtegebruik, minder materiaalverbruik, bescherming tegen weer en wind, en verminderde visuele impact. Toch waarschuwde hij ook: ondergronds bouwen vereist grote technische zorg, vooral bij waterdichting en het vermijden van vochtgevoelige afwerkingen. Hij eindigde met een prikkelende oproep: herdenk gebouwen met monotone architectuur, onze grijze dozen zoals baanwinkels, shoppingcentra en parkeerzones, als nieuwe, groene landschappen met functies verscholen onder de grond.
Wat als we een nieuw landschap creëren door onze baanwinkels, shoppingcentra en parkings ondergronds te bouwen? - Jan Moens, oprichter en bezieler Bureau Bouwtechniek
Dak als landschap
Maarten Van de Voorde nam ons tot slot mee in zijn visie waarin architectuur, stedenbouw en landschap versmelten tot één geheel. Vanuit zijn bureau MMXV Architecture & More realiseerde hij onder meer een markante daktuin bovenop de uitbreiding van de parking aan het Brugse Zand. In een complexe context van erfgoed, regelgeving en technische beperkingen slaagde hij erin om met boerenlogica en tijd het dak te transformeren tot een heus rustgevend park, dat naadloos aansluit op de historische omgeving. Ook de verbouwing van een hoeve in het Pajottenland illustreerde hoe hij met respect voor context en topografie een woning onder de grond wist te verzoenen met licht, landschap en leven. Beide projecten tonen aan dat eenvoud vaak meer kracht heeft dan overgecompliceerde systemen, en dat architectuur een zachte vorm van verzet mag zijn tegen rigide normen, zolang het de dialoog met de natuur en opdrachtgever respecteert. Maarten pleit voor een landschappelijke benadering waarbij het dak niet langer een functionele bovenkant is, maar een vijfde gevel die betekenis geeft aan de omgeving.
Hij sluit de avond af met de woorden: 'We doen niet aan tuintjes, we doen aan landschappen!'. Een krachtige uitspraak die direct de centrale boodschap en visie van de avond samenvat.
Een dak hoeft er niet meer uit te zien als een dak – als je het landschap laat spreken, neemt het vanzelf zijn plaats terug in. - Maarten Van de Voorde, architect MMXV Architecture & More
Fotogalerij
Programma
Ontvangst
Introductie
Esthetische bescherming van de dakparking - Reynaers Campus in Duffel met Roval Aluminium Bekijk case
Jan Keymis I Zaakvoerder & projectarchitect I hippo architecten
Nowhere to go but down
Een korte uiteenzetting over de geschiedenis, typologieën, eigenschappen en voor- en nadelen van aardebedekt bouwen. Reeds voor de mens er was, wisten de dieren dat de ondergrond een stabiele omgeving is en bescherming biedt. Hoe kunnen wij daar vandaag nog slim op inspelen en waarom doen we dat zo weinig?
Waterdichte en drukvaste parking voor daktuin en woningen - Sociale Huisvesting Thuisrand in Mortsel met FOAMGLAS® Bekijk case
Jan Moens I Oprichter & bezieler I Bureau Bouwtechniek
Van troglodiet tot ondergrondse constructie
Ik ben er, maar je ziet me niet. Hoe vaak sta je stil bij het feit dat je niet zomaar over straat of door een park wandelt, maar eigenlijk over een verborgen ondergrondse constructie? In deze lezing duiken we in de basisprincipes van ondergrondse bouwwerken, met de focus op zowel het dak als de dakwanden. We onderzoeken hoe water onder de grond deze constructies beïnvloedt en welke uitdagingen dat met zich meebrengt. Na deze lezing heeft u een mooi overzicht van de voor- en nadelen van ondergrondse infrastructuur, én van de valkuilen die bij de bouw ervan op de loer liggen.
Correcte waterdichting voor groendaken op ondergrondse parkeergarage - Sociale huisvesting Ravelijn in Nieuwpoort met Resitrix Bekijk case
Raf De Preter I Architect I Bureau Bouwtechniek
Normering ondergronds bouwen en belang van goede afspraken
Het volstaat niet meer om als bouwheer ‘perfect waterdicht’ te vragen voor een ondergrondse constructie. In deze toelichting graven we dieper door op de vloeistofdichtheidsklassen conform de Eurocode zodat een weloverwogen keuze gemaakt kan worden, afgestemd op het gebruik en de afwerking van de ondergrondse ruimte. Duidelijke afspraken leiden tot het gewenste resultaat en zorgen ervoor dat iedereens verwachtingen op dezelfde lijn liggen.
Duurzame terrassen versterken het exclusieve karakter van het woonproject - SKY project in Oostende met Solidor Bekijk case
Maarten Van de Voorde I Architect I MMXV Architecture & More
Dak als landschap
Aan de rand van het Pajottenland wordt een bouwvolume in de topografie geschoven. De expressieve glooiingen van het landschap en de waardevolle vergezichten vormden de inspiratie tot een opmerkelijk architecturaal project waar klassieke interpretaties van gevel en dak verlaten worden. Dit fragiele landschap is niet gediend met aanwezige architectuur.
Het platte dak gaat met zijn extensieve beplanting volledig op in de omgeving en wordt als het ware onzichtbaar. Een voorbeeld waarbij de grenzen tussen dak en landschap helemaal vervagen.
Vanuit een bredere duurzaamheidsgedachte is gezocht naar een zo compact mogelijke woning. Een vorm die een bijna optimale verhouding heeft tussen oppervlakte en omtrek. Gevels die voor de helft volledig gesloten zijn en als geisoleerde keldermuur opgebouwd zijn. De aarde als isolerende schil, terug naar de oorsprong van onze eerste nederzettingen. Ecologie en duurzaamheid vanuit pragmatiek en cultuurhistorie.
Een verhaal over de poezie van het landschap waarbij de vijfde gevel een hoofdrol speelt.
Duurzame uitbreiding industriebouw met circulaire dakopbouw - Atlas Copco in Bilzen-Hoeselt met Guardian Bekijk case
Netwerkmoment
Verzorgde walking dinner met genoeg tijd om met vakgenoten, collega’s en nieuwe contacten bij te praten.
Headerbeeld: ©JulieHoste
B2Build Academy verenigt het volledige bouwteam. Want discipline-overschrijdend denken is de beste garantie voor toekomstgerichte oplossingen. B2Build Academy biedt kennis en inspiratie, trends en evoluties.
Onze bouwpartners
Word partner en zet proactief in op kennisdeling, samenwerking en dialoog tussen alle actoren binnen de bouwsector. Ontwikkel samen met niet-concurrentiële partners leadgenereratie op basis van gepersonaliseerde content rond referentieprojecten, hybride events en performante online marketing.
Onze kennispartners
Onze corporate partners
De Vijfde Gevel, een B2Build Mediaplatform, is een productie van Claerhout nv Communicatiehuis
De Vijfde Gevel maakt deel uit van het B2Build Mediaplatform. Onze corporate partners onderschrijven de doelstellingen van B2Build, waarbij we ons richten tot de verschillende actoren in de bouwsector. Steeds met het oog op duurzame en circulaire ontwikkelingen of toepassingen in functie van samenleving en eindgebruiker.
Sluit gratis aan bij B2Build Academy en geniet van deze voordelen
- Toegang tot kennis
- Toegang tot een netwerk van bouwprofessionals
- Toegang tot 14 thema-gebonden events
- Toegang tot 60 fabrikant experten met persoonlijk contact